Bromelaina - zdrowie z ananasa

                   
                     Bromelaina - zdrowie z ananasa

   Bromelaina – zdrowie z ananasa
Ananas jadalny ( Ananas comosus, Merr., rodzina Bromeliaceae),zwany też właściwym to gatunek rośliny uprawianej na plantacjach w Chinach,Brazylii, Meksyku, na Hawajach, i Filipinach. Oryginalna nazwa ananasabrzmi nana , a egzotyczny wygląd p rzypomina nam o pochodzeniu z Brazylii.Dzisiaj 3/4 zapotrzebowania Europy na ananasy pokrywają Hawaje.

   Historia tego smacznego owocu jest długa. Przez to, że był trudny do utrzymania w świeżości, przez długie lata był drogi, niedoceniany i dostępny dla nielicznych.Dopiero w latach pięćdziesiątych XX wieku powszechnie zainteresowano się właściwościami leczniczymi tej rośliny. Smaczny i soczysty owoc jest źródłem witamin ( A, C, B1, B2, B6,PP,kwasu foliowego ), soli mineralnych ( fosfor, cynk, miedź, mangan, żelazo ), kwasów owocowych i enzymu – bromelainy. Obecnie jest powszechnie używany do wielu potraw i sałatek oraz w kosmetyce i medycynie. Zainteresowanie medycyny dotyczy enzymu zawartego w soku z łodyg i owoców ananasa – bromelainy. Wspomnieć też należy, że bromelaina występuje tylko w surowym soku z tej rośliny i owoców. Nie zawierają jej tak powszechnie spożywane soki ananasowe kupowane w sklepach i ananasy z puszki.

     Bromelaina – to enzym proteaza cysteinowa, który niszczy wiązania peptydowe, czyli trawi białka. Czysta bromelaina to żółtawy proszek, a jegoaktywność enzymatyczną określa sięw jednostkach FIP (trawienie kazeiny) lub GDU (trawienie żelatyny). Bromelaina zachowujeaktywność w szerokim zakresie pH, czyli może działać w żołądku jak również w jelicie cienkim.

Enzymy proteolityczne dzielimy na:  - enzymy pochodzenia zwierzęcego ( trypsyna, chymotrypsyna,

plazmina, dezoksyrybonukleaza )  - enzymy pochodzenia bakteryjnego ( streptokinaza, streptodornaza,
serratiopeptydaza, nagarse,pronaza P, sferikaza , empinaza )  - enzymy pochodzenia roślinnego ( bromelaina, papaina, proteaza S ).

Enzymy pochodzenia zwierzęcego wycofano z pozajelitowego stosowania,ze względu na ich właściwości anafilaktyczne. Enzymy pochodzenia roślinnego mają małe właściwości alergiczne, a liczne lecznicze – takie jak: przeciwzapalne, przeciwobrzękowe, przeciwzakrzepowe i fibrynolityczne, pobudzają komórki układu immunologicznego i produkcję cytokin. Są coraz częściej stosowane na całym świecie jako preparaty dodatkowe lub zamienne za glukokortykosteroidy i niesteroidowe leki przeciwzapalne(NLPZ). Działanie przeciwzapalne bromelainy charakteryzuje się hamowaniem produkcji bradykinin w miejscu stanu zapalnego i ograniczenie tworzenia fibryny przez zmniejszenie syntezy substancji pośrednich w cyklu krzepnięcia. Bromelaina pobudza też przemianę plazminogenu w plazminę, zmniejsza agregację płytek krwi i moduluje syntezę dwóch grup prostagla- ndyn o przeciwnym działaniu tromboksanu i prostacyklin. Podczas procesu zapalnego białka z osocza przechodzą przez ściany naczyń i dalej do przestrzeni śródmiąższowej. Częściowa denaturacja tych białek powoduje wzrost lepkości wysięku , natomiast część fibrynogenu zostaje przekształcona w niecałkowicie skrzepnięty włóknik. Wypełnia on otwory naczyń i czasami zamyka je doprowadzając do obrzeku. Działanie przeciwobrzękowe bromelainy polega na odblokowaniu otworów włośniczek, co zwiększa przesączanie się płynów wewnątrztkankowych i zmniejsza obrzęk. Bromelaina jest stosowana w :
1. Leczeniu obrzęków pourazowych i pooperacyjnych ( szczególnie przegrody nosowej).2. Przyspiesza gojenie ran po zabiegach chirurgicznych.3. Zmniejsza stany zapalne stawów i mięśni.4. Leczeniu stanów zapalnych w ginekologii okulistyce i stomatologii.5. Przyspiesza leczenie stłuczeń, siniaków i wylewów.6. Wspomaga leczenie zakrzepicy żył.7. Wspomaga leczenie dny moczanowej.8. Łagodzi stany zapalne oskrzeli i płuc.9. Zmniejsza objawy kataru siennego, zapalenia zatok i kaszel.10. Pomaga w niestrawności i zaburzeniach trawienia.11. Łagodzi bóle .12. W odchudzaniu przyspiesza przemianę materii przez dodatkowe trawienie białek i zmniejsza zgagę. W tej naturalnego pochodzenia substancji nie zaobserwowano szkodliwych działań ubocznych. Jedyne opisane działania niepożądane są związane z przewodem pokarmowym ( biegunka, mdłości, odbijanie się ) i uczuleniem na ananasa.Niska toksyczność i duża tolerancja bromelainy spowodowały, że jest jedną z najbezpieczniejszych substancji przeciwzapalnych. Zmniejszenie obrzęku w miejscu stanu zapalnego , pacjent odczuwa jako zmniejszenie bólu, zasinienia , przyspieszenie gojenia , co powoduje przywrócenie funkcji leczonych układów. Na całym świecie prowadzi się badania naukowe i kliniczne nad zastosowaniem bromelainy w wielu gałęziach medycyny
takich jak: reumatologia, ortopedia, traumatologia, fizykoterapia, chirurgia, alergologia, pulmonologia, angiologia, ginekologia, okulistyka, stomatologia. Niedawno wykonano badania porównawcze pomiędzy bromelainą i diklofenakiem. Porównywano indeks Leguesne'a, skalę bólu i stopień bezpieczeństwa leczenia. W wyniku tego porównania wykazano, że bromelaina jest równie skuteczna w leczeniu choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego, jak niesteroidowy lek przeciwzapalny. Działa na lekki ból , zmniejsza objawy zwyrodnienia takie jak: sztywność, poprawia samopoczucie pacjenta i sprawność fizyczną. Przewlekłe leczenie bromelainą jest dobrze tolerowane i nie naraża pacjenta na zaburzenia żołądkowo–jelitowe, na które skarżą się chorzy leczeni lekami NLPZ. Natomiast działanie polegające na zahamowaniu czasu protrombinowego nie powoduje zmiany w krzepnięciu krwi nawet przy dłuższym leczeniu większymi dawkami. 
Bromelaina ze swoimi właściwościami proteolitycznymi, przeciwzapalnymi, przeciwobrzękowymi, i fibrynolitycznymi znajdzie szerokie zastosowanie w leczeniu obszernej grupy chorób układu oddechowego. Enzym ten ma wpływ na lepkość wydzielin i transport śluzu. Podczas zapalenia oskrzelowo-pęcherzykowego zastosowanie naturalnej bromelainy zakłóca działanie mediatorów zapalenia w układzie oddechowym , takich jak: serotonina, histamina, leukotrieny.

     Rola tego enzymu w chorobach układu oddechowego polega na :

• redukcji obrzęku i zapalenia
• przywróceniu prawidłowego wytwarzania śluzu
• działaniu mukolitycznym na wydzielinę
• ułatwianiu przenikania czynników antybakteryjnych do miejsc zakażonych.

Te działania spowodują , że bromelaina w niedługim czasie, szybko się rozpowszechni jako składnik leków stosowanych w schorzeniach górnych dróg oddechowych. Bardzo dobre rezultaty przynosi zastosowania jej w leczeniu pooperacyjnych zmian w pacjentów po plastyce nosa, przegrody nosowej jak również w leczeniu zapalenia zatok i błony śluzowej nosa. Ciekawym działaniem bromelainy jest zwiększenie wchłaniania antybiotyków podanych doustnie, a co za tym idzie i ich stężenia w surowicy i tkankach. To działanie znacznie przyspiesza proces leczenia i daje możliwość redukcji dawek u leczonego pacjenta. Pozytywne działanie odnotowano w leczeniu szpitalnym takich schorzeń jak: zapalenia płuc, zapalenia oskrzeli, infekcjach gronkowcowych, zakrzepowego zapalenia żył, odmiedniczkowego zapalenia nerek i ropni odbytniczych.

     Kolejnym działem medycyny gdzie bromelaina może znaleźć szerokie zastosowanie jest angiologia. Dobre wyniki obserwowano w leczeniu takich schorzeń jak: zakrzepowe zapalenie żył, zakrzepy żylne, choroby tętnic i owrzodzenia. Może być stosowana sama lub w połączeniu z innymi lekami, co zmniejszyło wielkość owrzodzeń, poziom leukocytów i innych wskaźników. Działanie farmakologiczne bromelainy polega na poprawie drenażu naczyń limfatycznych oraz tkanek w miejscu zapalenia i jest związane z działaniem zmniejszającym agregację płytek krwi. Podkreślić należy jej niska toksyczność i dobrą tolerancję co ma bardzo duże znaczenie przy długim czasie leczenia w tej dziedzinie. Następną grupą schorzeń są stany zapalne w położnictwie i ginekologii, takie jak: zapalenia w obrębie miednicy, nacieki zapalne i obrzęki w miejscu szwów chirurgicznych związane z nacięciem krocza przy porodzie, zapalenie przydatków, błony śluzowej szyjki macicy i jajowodów. Może być stosowana sama lub w skojarzeniu z antybiotykami. Znacznie przyspiesza wyleczenie co ma wpływ na zmniejszenie ryzyka bezpłodności po przebytych stanach zapalnych przydatków. Działanie jest podobne do niesteroidowych leków przeciwzapalnych bez ryzyka działań ubocznych za stronyukładu pokarmowego.

     Właściwości bromelainy mogą być wykorzystywane w okulistyce do leczenia schorzeń błony naczyniowej oka, wewnątrz-gałkowych wylewów krwi i do redukcji obrzęków pooperacyjnych i chirurgicznych np. plastyka powiek i zapalenie powiek. W stomatologii enzym ten może być wykorzystywany do leczenia chorób jamy ustnej, zmniejszając obrzęki, krwiaki i bóle po ekstrakcji zębów i innych zabiegach chirurgicznych w stomatologii

(np. wszczepianie implantów). Szybsze strawienie i przyswajanie dodatkowych ilości białka zainteresowało sportowców. Pomimo, że bromelaina nie znajduje się na liście leków zakazanych w sporcie, to należy pamiętać, że stosowanie enzymów proteolitycznych może
zakłócić wykrycie niektórych środków dopingowych t.j. erytropoetyna i hormony peptydowe. Specjalnym testem bada się poziom proteaz (papaina, chymotrypsyna, trypsyna) w moczu. Wykrywalne jest już stężenie powyżej 15 mikrogramów/ml moczu. Bromelaina w medycynie sportowej jest wskazana do leczenia

• skutków urazów ( ból, obrzęk, sińce, krwiaki, i wylewy )
• skutków nadmiernego wysiłku fizycznego ( zmniejszona wydajność mięśni, zmniejszona regeneracja mięśni i zwiększona skłonność do uszkodzeń DOMS ( opóźniona bolesność mięśni ) często mylnie przez pacjentów określana jako zakwasy.

     Najskuteczniejsze stężenie, po podaniu doustnym, bromelaina osiąga w 24-48h.Pamiętając o tym, należy zastosować ją dobę lub dwie przed planowanym wysiłkiem fizycznym lub treningiem aby wykorzystać jej optymalne działanie.

     Podsumowując trzeba przyznać, że na firmamencie farmakologii pojawiła się nowa gwiazda. Nie wiadomo jak szybko rozpowszechni się w leczeniu opisanych schorzeń. Dużo w tej mierze zależy od lekarzy i farmaceutów. W aptekach są już dostępne trzy preparaty w postaci tabletek zawierające samą bromelainę. Należy zwrócić uwagę nie tylko na dawkę bromelainy w leku, ale również na jej aktywność enzymatyczną wyrażoną w jednostkach GDU. Optymalny stopień aktywności to 2500 GDU/g. Ze względu na naturalne pochodzenie niską toksyczność i brak działań ubocznych jest to lek godny polecenia pacjentom.

Pozdrawiam mgr.farm.Marta.

Piśmiennictwo u autora.